Recensie over de
filmserie BRUSSEL (KPN-presenteert)
Leen Moelker
Naam: Brussel/Bruxelles;
Regie: Arno
Dierickx;
Scenario: Leon de
Winter;
Productie: Endemol Shine Nederland en FBO als
coproducent;
Distributie: KPN presenteert;
Taal: Nederlands, Russisch/ Oekraïens, Engels, Vlaams,
Spaans; Nederlands ondertiteld;
Releasedatum: 20 januari 2017;
Seizoen 1: tien afleveringen
Duur: ca 50 minuten per aflevering;
Genre: Drama;
IMDB ranking: 7,9 van 10;
Beoordeeld: 16 februari 2017;
Codering: De serie is achter het kinderslot geplaatst;
|
Ik was benieuwd naar het resultaat van de politieke
serie Brussel, gezien het grote
succes van de intrigerende Deense serie Borgen.
Zijn de Nederlandse acteurs en actrices in staat om
een zelfde interessante illusoire wereld te scheppen? Hoe geloofwaardig is hun spel met de waarheid?
Hoe draagt de cameravoering bij aan de vertelling? Dat zijn de vragen waarop ik
hier nader wil ingaan.
1 Synopsis
Moniek van Dalen (Johanna ter
Steege) is als financieel directeur werkzaam bij de Brits-Nederlandse
oliemaatschappij Transoil. Mede vanwege haar internationale contacten wordt zij
voorgedragen voor de positie van eurocommissaris voor Energiezaken, wat zij
accepteert. Haar huwelijk strandt en haar man Chris de Geer (Aus Greidanus)
vertrekt. Dit tot verdriet van haar dochter Nadja de Geer (Caroline Spoor) want
zij is een vaderskind. Eenmaal in functie blijkt dat Moniek het lobbyistencircuit
goed weet te vinden. Vooral Pieter Jongma (Ger Thijs) een ex-eurocommissaris,
houdt er een uitgebreid maar verdacht circuit op na. Onder anderen heeft hij
contact met de Viktor Petrenko (Alexandr Lazarev), een rijke
Oekraïens/Russische oligarch die zijn zinnen heeft gezet op de verwerving van
heel Oost-Oekraïne.
Een tweede verhaallijn loopt parallel daaraan en brengt Mohammed de Vries (Daniël Boissevain), een militair attaché, naar
Brussel om de moord op een EP-lid te onderzoeken. Die wil dat graag combineren
met de zoektocht naar zijn zoon Mark (Tobias Kersloot), die radicaliseert en is
ondergedoken.
Een derde plot draait om
Charlotte Verne (Liesa Van der Aa), advocate, die haar rijke vader minacht en
rondloopt met frustraties. In Afrika is haar kind gestolen, waarna ze zich in
Brussel heeft gevestigd en zich bezighoudt met moordonderzoek. Daarbij werkt
zij samen met Mohammed de Vries en gaandeweg ontrafelen zij enkele ingewikkelde
kwesties.
De drie plots komen bij
elkaar aan het eind van de serie als a.
Nadja de Geer zich wil wreken op Petrenko voor de dood van haar vriend
en b. Mohammed de Vries ontdekt wat er met zijn zoon aan de hand is, en c. als
we vernemen dat de echtgenoot van Charlotte Verne als vluchteling in Brussel is
en een dramatische ontknoping volgt.
De serie herhaalt de
schokkende gebeurtenissen in de wereld van de laatste tien jaar: een
terroristische aanval op het strand in Tunesië, de vluchtelingen stroom uit
Afrika over zee naar Europa, een schizofrene piloot van een passagiersvliegtuig,
discussies in het Euro Parlement, de – naderende – oorlog in Oost-Oekraïne,
huwelijksperikelen en seksuele exploitatie, radicalisering van jongeren,
gewelddadigheid.
2. Bespreking
Er is in de eenentwintigste
eeuw in de westerse samenleving een diep wantrouwen gegroeid tegen de politieke
instituties. Dat is niet verwonderlijk. Immers, enerzijds is er de invloed van
de globalisering op de structuren van de
maatschappij – Nederlandse bedrijven worden overgenomen door buitenlandse
investeerders en door real time communicatie beleven we instant alles mee wat
er waar ook in de wereld gebeurt – anderzijds maken fragmentatie en individualisering de band met
sociale groepen losser.
Tegen deze achtergrond speelt
de serie Brussel.
De ruimte en tijd beslaan het
Europa en Afrika van de eenentwintigste eeuw. We zijn op een woonboot in Amsterdam, in de
vergadering van het Europees Parlement, we vliegen naar Chili, zijn op het
verkeerde moment op het strand in Tunesië, trekken door Noord-Afrika of ervaren
het leven in Congo, rijden door het verlaten Russisch/Oekraïense landschap en
dringen door in een Brusselse terroristische cel.
En precies zoals dat in de
samenleving wordt verwacht van de lui van ‘hogerhand’, staat in deze serie onbetrouwbaarheid
tegenover waarheidsvinding, liefde tegenover haat, eigen belang tegenover
algemeen belang en conflicteert wreedheid met zachtheid, verloren idealen met
jeugdige overmoed. Gemiddeld levert dit
drama op waarin veel doden vallen –
bijna in elke aflevering – de mensen per saldo ongelukkig zijn en, heel
egoïstisch, uit zijn op het beste te
zoeken voor zich zelf.
Het voorgaande betekent dat
regelmatig personages uit de serie verdwijnen en weer nieuwe opduiken. Anders
dan in Borgen waarin premier Birgitte
Nyborg in alle afleveringen figureert, is Moniek van Dalen slechts in zeven afleveringen
te zien. Hierdoor verschuift de aandacht naar parallelle personages en daardoor
krijgt de serie een hoger ‘soap’ gehalte mee.
Elk deel begint met een animatie
van vechtende dieren die elkaar willen verslinden. Een veelzeggende intro op de
inhoud die volgt. De wreedheid van de dieren in de animatiefilm herhaalt zich
bij de mensen zoals we waarnemen in de delen 5, 7 en 10.
Een enkele keer komt voor het
deel begint nog een inleidend verslag van gebeurtenissen die een verklaring
geven voor de setting van het verhaal dat volgt. Zo zien we Ekweme in
Kinshassa/ Congo op het veld met werk bezig om in het verhaal op te duiken als
partner van Charlotte.
Elk seriedeel heeft een
variërende lengte die zich beweegt tussen de 40 en de 56 minuten.
Hier volgt een overzicht met
bijzonderheden over de tien delen.
Nummer
|
Naam
|
Duur
|
Korte inhoud
|
Opmerking
|
1
|
Er is hoop
|
44 min
|
Nadja ziek. Mark
radicaliseert.
Oplossing mogelijk.
|
Intro van personages
|
2
|
Sentimental reasons
|
46 min
|
Scheiding Moniek. De
waarheid over Nadja.
|
Hulp in aantocht
|
3
|
De wereld gaat veranderen
|
40 min
|
Marks vader in Afghanistan
|
|
4
|
Idealisme
|
42 min
|
Moniek naar Brussel.
Foto’s!!
|
Intriges
|
5
|
Sexident
|
46 min
|
Charlotte komt op. Congo. De Man slachtoffer
|
Wie is de dader?
|
6
|
Van Gatz naar Smolensk
|
53
|
De Vries en Charlotte
werken samen. Petrenko koopt Oost Oekraïne. Waar is het vliegtuig met Pjotr?
|
Insinuaties
|
7
|
De Golven
|
42
|
De vlucht van Ekweme (Charlottes
man) door de woestijn naar Brussel
|
Mooie opnames
|
8
|
Olie of Gas
|
55
|
Petrenko koopt
Oost-Oekraïne t.b.v. olie en gasvoorraden. Zoon Dimitri in gevaar…..
|
De weidse vlakten van
Oekraïne
|
9
|
Dimitris Land
|
49
|
Moorden met voorbedachten
rade. Carla, Mohammed, Charlotte in actie
|
Spanning ten top
|
10
|
Ne me quitte pas
|
56
|
De waarheid aan het licht.
Over Nadja. Over Pjotr en het vliegtuig.
|
Verklaringen
|
De beelduitsnede is
functioneel gekozen. Long-shots zijn passend als in een nieuwe tijd/ruimte
verdeling een overzicht van de situatie moet worden weergegeven. Mooie beelden
levert dat op, zoals van locaties in Afghanistan en ook wel van de EU-omgeving
in Brussel. De meeste beelden zijn in Medium-Shot gedraaid, wat overeenkomt met
de aard van de voorstelling. Die betreffen veelal dialogen in kleinere ruimtes.
De camerabeweging is overal redelijk stil gehouden.
Over het algemeen wordt de
geschiedenis chronologisch verteld. Door middel van flash backs worden we
geïnformeerd over het verleden van situaties en personages. Kijkers moeten
zodoende zelf de fabel construeren ook al omdat rechtstreekse verklaringen
ontbreken. Zo kunnen we pas in aflevering 10 enkele conclusies trekken.
Het geluid is doorgaans
synchroon. Omdat in enkele vreemde talen wordt gesproken zijn veel dialogen
ondertiteld. Van de off-screen elementen levert de muziek een belangrijke
bijdrage aan het ritme van de beelden. Soms wordt de ritmiek van de menselijke
beweging afgewisseld of herhaald in de snelle cadans van delen uit Die Jahreszeiten van Jozef Haydn. En natuurlijk zweept de
muziek ons ook op, telkens als we de dierlijke vechtlust in de inleidende animatiefilm
waarnemen. Anderzijds is er ook de rustig makende Grieks-Katholieke koorzang,
die we verbinden met een plek van meditatie.
KPN noemt de serie een
mozaïekfilm en dat is een deftige naam voor een soapserie. Immers, het kenmerk
daarvan is het vaak opkomen en verdwijnen van personages. Die geven het verhaal
dynamiek maar veroorzaken ook onrust. Zo
verdwijnt Derk de Man (Rick Launspach) in het vierde deel al weer en komt er
met Charlotte Verne (Liesa Van de Aa) een nieuwe verhaallijn.
Ik vind dat Johanna ter
Steege met Moniek van Dalen een geloofwaardig personage neerzet. Haar
raadselachtige gedrag suggereert dat ze zich in het midden van een politiek web
ophoudt, maar daarvan krijgen we niet echt veel te zien. Dat kan ook haast
niet, want ze speelt ook nog de rol van moeder en geliefde. Ik zag ze liever in
een rol zoals die van Sidse Babbet Knudsen in Borgen.
David Boissevain ís de militair Mohammed de Vries die
onderzoek moet doen naar een verdacht sterfgeval. Hij is de personificatie van
de blindelings gehoorzamende soldaat zowel in zijn correcte uiterlijk, in zijn barse stem als in zijn gehele gedrag.
Prachtig spel levert die man.
Op het spel van de overige
acteurs en actrices kan ik weinig aanmerken. Ze spelen hun rol enthousiast en
met een volgehouden deskundigheid. Maar
de karakters blijven oppervlakkig, conform het genre waarin zij optreden. Dus
van autopathische identificatie kan nauwelijks sprake zijn. Echter, het
wezensvreemde gedrag van personages als Derk de Man, de piloot en Pieter
Jongma, toont kijkers wel een wereld waarin zij mogelijk liever niet verwikkeld
raken.
Het scenario is van Leon de Winter,
een Nederlandse schrijver die een opleiding aan de filmacademie volgde. Zijn
belangstelling voor wat er in de wereld gebeurt is in Brussel terug te vinden. Zo lijkt de serie gecomponeerd vanuit het
vertrekpunt van recente rampzalige gebeurtenissen.
3 Samenvatting en conclusies
De serie kan voor mij de
vergelijking met Borgen niet aan. Dat
zal ook niet nagestreefd zijn, maar de introductietekst suggereert wel een
dergelijk politiek gefundeerd spektakel. Immers alles draait in de serie om de
locatie Brussel en alle personages bewegen zich vroeg of laat in die ruimte. De
burelen van de Europese Unie zijn gewoon mogelijke plaatsen van handeling en geenszins
de centrale plek in de serie met alle denkbare politieke intriges.
De tijd betreft zeer
duidelijk de tijd waarin wij nu leven. Een tijd van terroristische aanslagen,
gekke piloten, vluchtelingen op drift, politiek geïnspireerde oorlogen,
radicalisering van moslimjongeren, vrije seksuele moraal en gewelddadigheid.
Een positief punt vind ik de
ruimte waarin allerlei geschiedenissen zich afspelen. Of de mooie buitenopnames
werkelijk in Afghanistan of Afrika zijn gemaakt is voor mij niet te bepalen,
maar mooi zijn de beelden wel. Ook het
camerawerk, de montage en het geluid dragen goed bij aan de filmische kwaliteit
van de serie.
Het soap-karakter van de
serie maakt dat er van alles in te beleven is. Dat gaat wel ten koste van de
diepgang en dus wordt over veel gebeurtenissen en achtergronden meer
gesuggereerd dan geargumenteerd.
Ik zou deze productie willen
ranken als een drie sterren serie (3/5) en er bij willen opmerken dat een
vervolg wat mij betreft niet hoeft.
In de Volkskrant van 22 februari 2017 wordt bericht dat een vervolg op de
dure productie Brussel onzeker is,
omdat tegenvallende kijkcijfers bij KPN-presenteert KPN ertoe brengt de eigen
producties te verminderen.
Middelburg, 20 februari 2017.
