woensdag 22 februari 2017

RECENSIE OVER DE TV SERIE "BRUSSEL" (2017-)



Recensie over de filmserie  BRUSSEL  (KPN-presenteert)


Leen Moelker

           
Naam:   Brussel/Bruxelles;
Regie:   Arno Dierickx;
Scenario:  Leon de Winter;
Productie: Endemol Shine Nederland en FBO als coproducent;
Distributie: KPN presenteert;
Taal: Nederlands, Russisch/ Oekraïens, Engels, Vlaams, Spaans; Nederlands ondertiteld;
Releasedatum: 20 januari 2017;
Seizoen 1: tien afleveringen
Duur: ca 50 minuten per aflevering;
Genre: Drama;
IMDB ranking: 7,9 van 10;
Beoordeeld: 16 februari 2017;

Codering: De serie is achter het kinderslot geplaatst;

De streamingsdiensten  Videoland en Netflix hebben inmiddels ook eigen dramaseries laten vervaardigen. Abonnees kunnen die gratis bekijken. Telecomprovider KPN haakt in op deze trend en biedt aan haar klanten nu ook een eigen productie aan, Brussel geheten. Dat is bijzonder want nog niet eerder deed een provider met een dramareeks aan klantenbinding.
Ik was benieuwd naar het resultaat van de politieke serie Brussel, gezien het grote succes van de intrigerende Deense serie Borgen.
Zijn de Nederlandse acteurs en actrices in staat om een zelfde interessante illusoire wereld te scheppen?  Hoe geloofwaardig is hun spel met de waarheid? Hoe draagt de cameravoering bij aan de vertelling? Dat zijn de vragen waarop ik hier nader wil ingaan.

1  Synopsis

Moniek van Dalen (Johanna ter Steege) is als financieel directeur werkzaam bij de Brits-Nederlandse oliemaatschappij Transoil. Mede vanwege haar internationale contacten wordt zij voorgedragen voor de positie van eurocommissaris voor Energiezaken, wat zij accepteert. Haar huwelijk strandt en haar man Chris de Geer (Aus Greidanus) vertrekt. Dit tot verdriet van haar dochter Nadja de Geer (Caroline Spoor) want zij is een vaderskind. Eenmaal in functie blijkt dat Moniek het lobbyistencircuit goed weet te vinden. Vooral Pieter Jongma (Ger Thijs) een ex-eurocommissaris, houdt er een uitgebreid maar verdacht circuit op na. Onder anderen heeft hij contact met de Viktor Petrenko (Alexandr Lazarev), een rijke Oekraïens/Russische oligarch die zijn zinnen heeft gezet op de verwerving van heel Oost-Oekraïne.
Een tweede verhaallijn  loopt parallel daaraan  en brengt Mohammed de Vries (Daniël  Boissevain), een militair attaché, naar Brussel om de moord op een EP-lid te onderzoeken. Die wil dat graag combineren met de zoektocht naar zijn zoon Mark (Tobias Kersloot), die radicaliseert en is ondergedoken.
Een derde plot draait om Charlotte Verne (Liesa Van der Aa), advocate, die haar rijke vader minacht en rondloopt met frustraties. In Afrika is haar kind gestolen, waarna ze zich in Brussel heeft gevestigd en zich bezighoudt met moordonderzoek. Daarbij werkt zij samen met Mohammed de Vries en gaandeweg ontrafelen zij enkele ingewikkelde kwesties.
De drie plots komen bij elkaar aan het eind van de serie als a.  Nadja de Geer zich wil wreken op Petrenko voor de dood van haar vriend en b. Mohammed de Vries ontdekt wat er met zijn zoon aan de hand is, en c. als we vernemen dat de echtgenoot van Charlotte Verne als vluchteling in Brussel is en een dramatische ontknoping volgt.
De serie herhaalt de schokkende gebeurtenissen in de wereld van de laatste tien jaar: een terroristische aanval op het strand in Tunesië, de vluchtelingen stroom uit Afrika over zee naar Europa, een schizofrene piloot van een passagiersvliegtuig, discussies in het Euro Parlement, de – naderende – oorlog in Oost-Oekraïne, huwelijksperikelen en seksuele exploitatie, radicalisering van jongeren, gewelddadigheid.

2. Bespreking

Er is in de eenentwintigste eeuw in de westerse samenleving een diep wantrouwen gegroeid tegen de politieke instituties. Dat is niet verwonderlijk. Immers, enerzijds is er de invloed van de globalisering  op de structuren van de maatschappij – Nederlandse bedrijven worden overgenomen door buitenlandse investeerders en door real time communicatie beleven we instant alles mee wat er waar ook in de wereld gebeurt – anderzijds maken  fragmentatie en individualisering de band met sociale groepen losser.
Tegen deze achtergrond speelt de serie Brussel.

De ruimte en tijd beslaan het Europa en Afrika van de eenentwintigste eeuw.  We zijn op een woonboot in Amsterdam, in de vergadering van het Europees Parlement, we vliegen naar Chili, zijn op het verkeerde moment op het strand in Tunesië, trekken door Noord-Afrika of ervaren het leven in Congo, rijden door het verlaten Russisch/Oekraïense landschap en dringen door in een Brusselse terroristische cel.

En precies zoals dat in de samenleving wordt verwacht van de lui van ‘hogerhand’, staat in deze serie onbetrouwbaarheid tegenover waarheidsvinding, liefde tegenover haat, eigen belang tegenover algemeen belang en conflicteert wreedheid met zachtheid, verloren idealen met jeugdige overmoed.  Gemiddeld levert dit drama op waarin veel doden vallen –  bijna in elke aflevering – de mensen per saldo ongelukkig zijn en, heel egoïstisch,  uit zijn op het beste te zoeken voor zich zelf.

Het voorgaande betekent dat regelmatig personages uit de serie verdwijnen en weer nieuwe opduiken. Anders dan in Borgen waarin premier Birgitte Nyborg in alle afleveringen figureert, is Moniek van Dalen slechts in zeven afleveringen te zien. Hierdoor verschuift de aandacht naar parallelle personages en daardoor krijgt de serie een hoger ‘soap’ gehalte mee.

Elk deel begint met een animatie van vechtende dieren die elkaar willen verslinden. Een veelzeggende intro op de inhoud die volgt. De wreedheid van de dieren in de animatiefilm herhaalt zich bij de mensen zoals we waarnemen in de delen 5, 7 en 10.

Een enkele keer komt voor het deel begint nog een inleidend verslag van gebeurtenissen die een verklaring geven voor de setting van het verhaal dat volgt. Zo zien we Ekweme in Kinshassa/ Congo op het veld met werk bezig om in het verhaal op te duiken als partner van Charlotte.
Elk seriedeel heeft een variërende lengte die zich beweegt tussen de 40 en de 56 minuten.

 
Hier volgt een overzicht met bijzonderheden over de tien delen.


Nummer
Naam
Duur
Korte inhoud
Opmerking
1
Er is hoop
44 min
Nadja ziek. Mark radicaliseert.
Oplossing mogelijk.
Intro van personages
2
Sentimental reasons
46 min
Scheiding Moniek. De waarheid over Nadja.
Hulp in aantocht
3
De wereld gaat veranderen
40 min
Marks vader in Afghanistan

4
Idealisme
42 min
Moniek naar Brussel. Foto’s!!
Intriges
5
Sexident
46 min
Charlotte komt op. Congo. De Man slachtoffer
Wie is de dader?
6
Van Gatz naar Smolensk
53
De Vries en Charlotte werken samen. Petrenko koopt Oost Oekraïne. Waar is het vliegtuig met Pjotr?
Insinuaties
7
De Golven
42
De vlucht van Ekweme (Charlottes man) door de woestijn naar Brussel
Mooie opnames
8
Olie of Gas
55
Petrenko koopt Oost-Oekraïne t.b.v. olie en gasvoorraden. Zoon Dimitri in gevaar…..
De weidse vlakten van Oekraïne
9
Dimitris Land
49
Moorden met voorbedachten rade. Carla, Mohammed, Charlotte in actie
Spanning ten top
10
Ne me quitte pas
56
De waarheid aan het licht. Over Nadja. Over Pjotr en het vliegtuig.
Verklaringen

De beelduitsnede is functioneel gekozen. Long-shots zijn passend als in een nieuwe tijd/ruimte verdeling een overzicht van de situatie moet worden weergegeven. Mooie beelden levert dat op, zoals van locaties in Afghanistan en ook wel van de EU-omgeving in Brussel. De meeste beelden zijn in Medium-Shot gedraaid, wat overeenkomt met de aard van de voorstelling. Die betreffen veelal dialogen in kleinere ruimtes. De camerabeweging is overal redelijk stil gehouden.
Over het algemeen wordt de geschiedenis chronologisch verteld. Door middel van flash backs worden we geïnformeerd over het verleden van situaties en personages. Kijkers moeten zodoende zelf de fabel construeren ook al omdat rechtstreekse verklaringen ontbreken. Zo kunnen we pas in aflevering 10 enkele conclusies trekken.
Het geluid is doorgaans synchroon. Omdat in enkele vreemde talen wordt gesproken zijn veel dialogen ondertiteld. Van de off-screen elementen levert de muziek een belangrijke bijdrage aan het ritme van de beelden. Soms wordt de ritmiek van de menselijke beweging afgewisseld of herhaald in de snelle cadans van delen uit Die Jahreszeiten  van Jozef Haydn. En natuurlijk zweept de muziek ons ook op, telkens als we de dierlijke vechtlust in de inleidende animatiefilm waarnemen. Anderzijds is er ook de rustig makende Grieks-Katholieke koorzang, die we verbinden met een plek van meditatie.
KPN noemt de serie een mozaïekfilm en dat is een deftige naam voor een soapserie. Immers, het kenmerk daarvan is het vaak opkomen en verdwijnen van personages. Die geven het verhaal dynamiek  maar veroorzaken ook onrust. Zo verdwijnt Derk de Man (Rick Launspach) in het vierde deel al weer en komt er met Charlotte Verne (Liesa Van de Aa) een nieuwe verhaallijn.

Ik vind dat Johanna ter Steege met Moniek van Dalen een geloofwaardig personage neerzet. Haar raadselachtige gedrag suggereert dat ze zich in het midden van een politiek web ophoudt, maar daarvan krijgen we niet echt veel te zien. Dat kan ook haast niet, want ze speelt ook nog de rol van moeder en geliefde. Ik zag ze liever in een rol zoals die van Sidse Babbet Knudsen in Borgen.
David Boissevain ís de militair Mohammed de Vries die onderzoek moet doen naar een verdacht sterfgeval. Hij is de personificatie van de blindelings gehoorzamende soldaat zowel in zijn correcte uiterlijk,  in zijn barse stem als in zijn gehele gedrag. Prachtig spel levert die man. 
Op het spel van de overige acteurs en actrices kan ik weinig aanmerken. Ze spelen hun rol enthousiast en met een volgehouden deskundigheid.  Maar de karakters blijven oppervlakkig, conform het genre waarin zij optreden. Dus van autopathische identificatie kan nauwelijks sprake zijn. Echter, het wezensvreemde gedrag van personages als Derk de Man, de piloot en Pieter Jongma, toont kijkers wel een wereld waarin zij mogelijk liever niet verwikkeld raken. 
Het scenario is van Leon de Winter, een Nederlandse schrijver die een opleiding aan de filmacademie volgde. Zijn belangstelling voor wat er in de wereld gebeurt is in Brussel terug te vinden. Zo lijkt de serie gecomponeerd vanuit het vertrekpunt van recente rampzalige gebeurtenissen.

3 Samenvatting en conclusies

De serie kan voor mij de vergelijking met Borgen niet aan. Dat zal ook niet nagestreefd zijn, maar de introductietekst suggereert wel een dergelijk politiek gefundeerd spektakel. Immers alles draait in de serie om de locatie Brussel en alle personages bewegen zich vroeg of laat in die ruimte. De burelen van de Europese Unie zijn gewoon mogelijke plaatsen van handeling en geenszins de centrale plek in de serie met alle denkbare politieke intriges.

De tijd betreft zeer duidelijk de tijd waarin wij nu leven. Een tijd van terroristische aanslagen, gekke piloten, vluchtelingen op drift, politiek geïnspireerde oorlogen, radicalisering van moslimjongeren, vrije seksuele moraal en gewelddadigheid.

Een positief punt vind ik de ruimte waarin allerlei geschiedenissen zich afspelen. Of de mooie buitenopnames werkelijk in Afghanistan of Afrika zijn gemaakt is voor mij niet te bepalen, maar mooi zijn de beelden wel.  Ook het camerawerk, de montage en het geluid dragen goed bij aan de filmische kwaliteit van de serie.

Het soap-karakter van de serie maakt dat er van alles in te beleven is. Dat gaat wel ten koste van de diepgang en dus wordt over veel gebeurtenissen en achtergronden meer gesuggereerd dan geargumenteerd.  
Ik zou deze productie willen ranken als een drie sterren serie (3/5) en er bij willen opmerken dat een vervolg wat mij betreft niet hoeft.
In de Volkskrant van 22 februari 2017 wordt bericht dat een vervolg op de dure productie Brussel onzeker is, omdat tegenvallende kijkcijfers bij KPN-presenteert KPN ertoe brengt de eigen producties te verminderen.


Middelburg, 20 februari 2017.