DE FILM ELLE (Paul Verhoeven) DRINGT DOOR IN DE PARIJSE UPPERCLASS
Film: Elle
Basis is het Boek: Oh
(Ph.Djian)
Regie: Paul Verhoeven
Genre: Drama/Thriller
Taal: Frans, Nederlands ondertiteld
Duur: 130 minuten
Filmkeuring: 16 jr
Producent: SBS PRODUCTIONS E.A.
Distributie: Independent Films en SBS distribution
Release : 2 juni 2016
Gezien : 9 juni 2016
L. Moelker
|
Het was al weer jaren geleden dat de Nederlandse
filmregisseur Paul Verhoeven een film naar de markt bracht. Sommige van zijn
films zijn bijna klassiekers geworden zoals Robocop, Basic Instinct en Zwartboek.
Nu is er dan Elle
een rolprent die geheel bezet is door Franse acteurs. Nicole Kidman en andere
Hollywood- acteurs durfden het niet aan hieraan hun naam te geven. De film
verschijnt in een beperkte omgeving vanaf 11 november 2016 in de Verenigde Staten.
Hoewel de verwachting was dat de film op het 69e
Filmfestival te Cannes de Gouden Palm zou winnen, kreeg hij geen enkele prijs.
Het leek mij interessant om zelf de film te gaan zien
en te achterhalen wat er met deze film aan de hand is. Welk thema behandelt de
film? Wat leert hij ons?
1 Synopsis
Michèle Leblanc (Isabella
Huppert) is een succesvolle zakenvrouw als eigenaar van een bedrijf dat
videogames produceert. Ze heeft een volwassen niet zo snuggere zoon Vincent
(Jonas Bloquet).
Op een dag treft zij een
indringer in haar huis aan die haar overweldigt en verkracht. Ze besluit om
geen aangifte te doen maar om de vernedering zelf ‘te dragen.’ Haar
vriendenkring bestaat uit typen (werk)relaties die er een vrije interpretatie
op na houden. Zo is daar Michèle’s aandoenlijke ex Richard (Charles Berling), haar mededirecteur Anna (Anne Consignie) en
haar man Robert (Christian Berkel) met wie zij een merkwaardige relatie
opbouwt. Ook zijn daar ook sterk religieuze buren Rebecca (Virginie Efira) en
haar man Patrick (Laurent Lafitte) met wie zij het zeer goed kan vinden, maar…..
Schijn bedriegt echter want
onderling raken de verhoudingen verstrengeld en er ontstaat een complexe
situatie. Michèle palmt de man van haar beste vriendin in en zoekt ook contact
met de aantrekkelijke religieuze buurman. Als zij zijn afgedaald naar de kelder
blijkt de buurman allerminst zachtaardig te zijn…
Als haar zoon een vriendin
komt voorstellen reageert Michèle afwijzend. Later blijkt dat zij ook nog
zwanger is. Vincent gelooft dat het kind van hem is, ook al heeft het bij de
geboorte een negroïde uiterlijk.
In Michèle’s dromen keert de
verkrachtingsscène regelmatig terug tot op een dag dat zij andermaal die
werkelijkheid beleeft. Maar op dat moment is haar zoon in de buurt en volgt er een
dramatische ontknoping.
2 Bespreking
Paul Verhoeven heeft met deze
film de kijkers geen gemakkelijke kost voor gezet. We herkennen moeiteloos de snelle wereld –
van videogames en computertechnologie – waarin de geschiedenis zich afspeelt.
Maar de mensen in die wereld onderhouden een apart relatiepatroon met elkaar.
De film begint praktisch met een
korte verkrachtingsscène die overigens bescheiden in beeld gebracht wordt. Een
kat kijkt toe. Maar Michèle ruimt de rommel op en gaat over tot de orde van de
dag. Dat dient zich onmiddellijk aan als vreemd gedrag: hoe kan dat? Als zij
het toch ten berde brengt bij haar vrienden tijdens een copieuze maaltijd,
adviseren zij haar aangifte te doen. Wat zij niet doet.
Als we Michèle observeren
wanneer zij een aantrekkelijke buurman bespiedt – zij masturbeert – ontstaat
argwaan. Is zij een nymfomane? Dat
vermoeden wordt sterker naarmate de film zich ontwikkelt.
Een volgende verhaallijn draait
rondom een pornografische animatiefilm waarin Michèle figureert en die binnen
haar bedrijf moet zijn gemaakt. Ook daar beperkt Michèle zich tot een eigen
intern onderzoek. Als de dader uiteindelijk wordt ontmaskerd ontspint zich een
wel erg onverwacht tafereel.
Ronduit ongeloofwaardig is de
rol van de zoon in de parallelle geschiedenis waarin hij en zijn vriendin – een
echte Kenau – figureren. Het gesol met de baby, het geruzie en de overvloedige
scheldpartijen schijnen hem nauwelijks te deren. Of heeft hij misschien ook een
‘klap van de molen’ gehad?
Op de achtergrond speelt mee
de geschiedenis van Michèle’s seks beluste moeder en haar gewelddadige in de
gevangenis opgesloten vader.
Zo zijn er nog enkele
verhaallijnen te ontdekken. Ze betreffen alle een detail van de moderne
samenleving waarin geen tijd is voor verdieping van een relatie, huwelijkstrouw
ver te zoeken is, geweld en seksuele geaardheid een rol spelen.
Cinematografisch gezien is de
film mede interessant omdat de beelduitsneden sterk variëren van close-up tot
wide shot. Wij krijgen een baby van dichtbij te zien maar ook een stadsview waardoor
we als kijker tijd en ruimte gemakkelijk kunnen invullen. De montage is niet snel waardoor de film een
zekere rust uitstraalt. Het geluid is functioneel. Als Michèle in een long take
wordt gefilmd gaat daar dreiging van uit omdat we weten wat haar overkomen is
en je wel moet denken: het zal toch niet nogmaals….
Het camerastandpunt is
meestal laag in combinatie met hoogstens een medium-shot. Dat is logisch omdat
veel scènes zich afspelen in beperkte ruimten, een kamer, een restaurant, een
bedrijfsruimte, een kantoor. Beeldwisselingen gaan gepaard met harde
overgangen wat correspondeert met de verschillende verhaallijnen. Soms is er
sprake van parallelmontage. Omdat er binnen het beeld veel heen en weer wordt
gelopen is de camerabeweging laag gehouden.
Isabelle Huppert zet een zeer
geloofwaardig personage neer. Zij speelt niet alleen de gekwelde, eenzame,
verlangende en gedreven zakenvrouw, maar zij is het ook. Heel veel lessen zijn
er uit de film niet te trekken, maar in elk geval dan toch wel deze dat een
gedreven mens tot veel in staat is maar dat blinde ambities slachtoffers maakt.
De rol van Laurent Lafitte vind
ik niet uit de verf komen. Hij lijkt me duidelijk gekozen om zijn postuur en
macho uitstraling ( die bevestigen zijn specifieke rol in deze film) want wat
hij te zeggen heeft is verwaarloosbaar. Hij
beweegt alleen om mooi te wezen.
De filmlocatie (Parijs) doet
denken aan de film Caché (Haneke).
Maar waar ik de uitdagende en intrigerende film Caché nog regelmatig terugkijk – en ooit een shotanalyse waard vond - kan
Elle mij niet erg bekoren.
3 Slot
Samengevat wordt in deze film
een werkelijkheid getoond waarin moderne relaties worden gevolgd en uitgesponnen.
De hoofdpersoon blijkt met een niets ontziende stuwkracht haar ambities te
realiseren en offert zelfs haar eigenwaarde op aan het heilige doel dat de ‘show
must go on’. Behoudens enkele elementen zoals de suffe houding van het
personage Vincent, is de film toch wel geloofwaardig. Michèle komt uit een
vreemd gezin, dus haar gedrag is navenant, hoe moeilijk te volgen ook. Maar het
gaat ten slotte in een film niet om de vraag of iets waar is maar of iets
mogelijk is.
Mijn conclusie is dat de film
Elle het moderne stadsleven over het
voetlicht probeert te brengen. Kijkers die daarin geïnteresseerd zijn zullen er
weinig van kunnen leren, daarvoor is het allemaal te bijzonder, te toevallig en
te spectaculair als het niet ziekelijk ongewoon genoemd kan worden. Mogelijk dat het ongemakkelijke thema – een verkrachting
– ertoe heeft bijgedragen dat Verhoeven in Cannes niet in de prijzen is
gevallen.
Helaas voor Paul Verhoeven
kan ik deze film niet aanbevelen aan kijkers die een probleemloos avondje entertainment
willen invullen. Voor wie het leerzaam
vindt te zien hoe trouwhartigheid beschaamd wordt en goede bedoelingen gefnuikt
is er werk aan de winkel.
Middelburg, 30 juni 2016