Ontreddering troef in Peter Buwalda's Bonita Avenue

BONITA AVENUE,  een roman over ontreddering


1 Inleiding

Enkele jaren terug bladerde ik in de bibliotheek in dit debuut van Peter Buwalda en het boek stond me tegen. Weinig geluk en veel, teveel ellende in de fragmenten die ik toevallig las.

Enkele weken terug was Buwalda in Zomergasten te gast op de televisie.  Het leek me interessant om toch nog eens te proberen zijn boek te lezen maar wel nadat ik de uitzending had bekeken. 
Inmiddels heb ik het boek uit en mijn voorlopige mening erover geef ik hierbij weer.

2 Korte inhoud

 Bonita Avenue bevat de geschiedenis van een rector magnificus van een technische universiteit. Hoewel zakelijk succesvol - hij stroomt zelfs door naar de functie van Minister van Onderwijs - maakt hij van zijn privé leven een puinhoop. Dat wordt mede veroorzaakt door zijn zoon, zijn intelligente en knappe stiefdochter en aanstaande schoonzoon en in mindere mate door zijn ex-vrouw. Allen dragen bij aan zijn teleurstelling in het leven. Het kan dan ook niet anders dan dat het boek eindigt in mineur.

3  Peter Buwalda, de auteur

In het bovengenoemde televisieprogramma waarin Buwalda werd ondervraagd over zijn schrijverschap kwamen enkele interessante dingen naar voren.
Tot nu toe heeft Buwalda (Blerick, 30 december 1971) slechts één boek geschreven. Hij heeft daar vier jaar over gedaan. Een tweede boek is in aantocht en gaat over de oliebusiness. Net als hij voor Bonita Avenue deed,  doet hij grondig onderzoek naar de omstandigheden waarin het hoofdpersonage zijn werk doet, en dat kost tijd.
Buwalda is getrouwd en werkt het liefst met iemand om zich heen. Op de tv uitte hij bewondering voor Robert Allan Caro, die al veertig jaar aan de biografie over Lyndon B. Johnson werkt. Diens grondige aanpak is voor hem een voorbeeld. 
 Hij heeft gaandeweg een brede belangstelling voor de cultuur gekregen, soms door het toeval bepaald, en daaronder vallen klassieke muziek (Beethoven vooral) , pop muziek (Elvis), filosofie en kunst.

4 Korte analyse

Bonita Avenue hoort thuis in het genre 'Drama' want het behandelt ongeveer twintig jaar familiegeschiedenis van de familie van Siem Sigerius. 
De roman heeft 543 bladzijden en de tekst is verdeeld over twintig hoofdstukken.
De vertelsituatie is interessant evenals het perspectief van waaruit de geschiedenis wordt verteld. Want in principe zijn er drie ik-vertellers. Zij focaliseren op de bij-personages over wie we dus maar beperkte informatie krijgen. Maar via gedachtestromen - over de andere personages en hun eigenaardigheden -  van de vertellers krijgt het verhaal een completere inhoud. Bijvoorbeeld, de focalisatie van hoofdstuk  1. Aaron 2. Siem 3. Joni 4. Aaron 5. Siem enz. De  algemene verteller vult aan waar nodig.
Over de stijl valt op te merken dat die soms dicht de spreekstijl benadert. De meeste zinnen zijn kort en geven het verhaal vaart. Ik vind persoonlijk dat er teveel vloeken in voorkomen, kennelijk om de emotie te verbeelden. Dat hoeft bij Buwalda echt niet, want hij kan heel goed, en heel vaak doet hij dat ook, op fijngevoelige wijze gemoedstoestanden weergeven.
Het boek leest verder als een trein.
De tijd/ruimte component is speels gehanteerd. Globaal betreft het een geschiedenis - die in medias res begint - waarin ongeveer twintig jaar van het leven van Siem wordt verteld. Door te schuiven met flashes back en flashes forward moet de lezer het verhaal mee helpen construeren, wat interessant is. Daardoor behoeft niet alles tot in detail uitgelegd te worden. Een voorbeeld is hoe het verhaal van Siem begint, ontwikkelt en eindigt.
De hoofdpersonages zijn Siem Sigerius en zijn stiefdochter Joni die een relatie heeft met Aaron Bever. Ook Siems zoon Wilbert Sigerius, is tot de belangrijkste personages te rekenen hoewel er slechts indirect op hem wordt gefocaliseerd.  In nevenschikking is een rol weggelegd voor Margriet, de ex-vrouw van Siem, Tineke zijn huidige vrouw en haar andere dochter Janis, thans ook een stiefdochter van Siem.
Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het Enschede van de ramp in 2000, Den Haag, Linkebeek in België, Californië en Frankrijk.
De titel slaat op de straat in Oakland/ San Francisco waar het gezin van Siem tijdelijk woonde aan de 1908 Bonita Avenue en waar geheimen tot openbaarheid kwamen voor Joni.  Het motto is een citaat van de judoër Wim Ruska en verwijst naar het egocentrische gedrag van de hoofdpersonen. Het tweede motto is een verwijzing naar de glazen stolp waaronder beroemde mensen moet leven, zonder privacy.
De geschiedenis is intertekstueel verbonden met de 'paarse' politieke figuren (Thom de Graaf, Wim Kok) en de omstandigheden in Nederland van na 2000. Bovendien is internet in opkomst en ook daarop slaat een deel van de geschiedenis terug. 
Bonita Avenue is op verschillende wijzen te interpreteren. Bijvoorbeeld als een tijdsbeeld van de Nederlandse samenleving waarin mensen worstelen met de razendsnelle technologische ontwikkeling. Of als een boodschap aan hen die meer ambities hebben dan vermogens: 'ken uzelve.' Of als een ironisch bedoelde schets van een in aanzien hoogstaande familie, die tot criminele gedachten en gedrag in staat is. 
Voor mij gaat dit boek over een zieke en ontredderde familie die niet in staat is zelfs gemakkelijk te vinden oplossingen - een normale carrière volgen, openheid betrachten, gewoon doen - te bedenken. Ik vind het een somber boek dat ik beslist niet cadeau zal doen want daarvoor mis ik te veel een positieve opgewekte toon.

Middelburg, 2 september 2015.